ادبیات روسی در عصر پساشوروی
دکتر زهرا محمدی،
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، ایران
در مقاله حاضر وضعیت و سیر تحول ادبیات روسی در عصر پساشوروی مورد بررسی قرار گرفته است. در دوران شوروی ادبیات یا بار تبلیغات ایدئولوژیک نظام حاکم را بر دوش میکشید و یا در جبهه مقابل، نویسندگان مخالف حکومت به نوشتن آثار ضد آرمانشهری میپرداختند. ادبیات یا تسلیم بود و یا واکنش به نظام موجود. اما با امضاء قانون آزادی کتاب و مطبوعات در سال 1991 توسط میخائیل گارباچف، وضعیت ادبیات روسی نیز با تغییرات جدی مواجه شد. در این مقاله با روش تحلیل مقایسهای و تحلیل محتوا، آثار ادبی دوره پرسترویکا و دوران پس از فروپاشی مورد بررسی قرار گرفتهاند. نتیجه این بررسی نشان میدهد که آثار ادبیِ پس از فروپاشی از نظر ژانر، محتوا، شیوه پردازش و توصیف قهرمانان و .... با تغییرات جدی مواجه شدهاند راهیابی مضامین ممنوعه به ادبیات، طرح مسائل مذهبی، فلسفی و سیاسی، بیان شفاف شکاف بینقومی در روسیه، قفقاز و آسیای میانه از ویژگیهای ادبیات پساشوری هستند. رئالیسم سوسیالیستی در حال گذراندن دوران افول خود بود و پسترئالیسم در حال سیطره انداختن بر ادبیاتی که خشنتر و ناتورالیستیتر شده بود. چهرههای برجسته ادبیات پس از فروپاشی، نظیر ساروکین، یرافیف، تالستایا، روبینا، اولیستکایا، بیکوف و و... نیز به اجمال معرفی شدهاند. همچنین در پژوهش حاضر نسبت نقد ادبی و توسعه ادبیات مورد بررسی قرار گرفته است. تزلزل جایگاه نقد ادبی در قرن 20 و 21، تأثیرات متفاوتی بر ادبیات داشته است. چرا که در قرن بیستم، سانسور ردای نقد ادبی را بر تن کرده بود و در قرن بیست و یکم، نقد ادبی در روسیه در جستجوی هویت از دست رفتهای است که از قرن نوزدهم تا کنون احیاء نشده است.
چکیده بالا بخشی از مقاله ای است که جهت ارائه در سومین کنفرانس بین المللی بررسی مسائل جاری زبان ها، گویش ها و زبان شناسی (WWW.LLLD.IR) ، و نیز کنفرانس.... 11 و 12 بهمن 1397، اهواز ، پذیرفته شده است.